Sta jij ook altijd te twijfelen in de supermarkt welke fles je moet kopen? Word je overspoeld met informatie die je weinig tot niets zegt? Wij helpen je graag op weg! In deze blog maken we je wegwijs in het lezen van een wijnetiket. Met ons 4-stappenplan met concrete tips weet jij waar je op kan letten en trap je niet in marketingtrucjes.
Stap 1: Zoek hints over de smaak
Eerst wil je natuurlijk weten welke smaak je mag verwachten. Daar hebben wij drie tips voor:
1. Druif of naam?
Gelukkig vind je de druif steeds vaker terug op het etiket. Dat geeft je al een idee van de smaak die je kan verwachten. Ken je de druif nog niet? Des te leuker om eens te proeven, dan weet je het voor een volgende keer. Staat de druif er niet op? Dan kan het een blend zijn, of een wijn uit een klassieke wijnstreek. Bij veel gebieden gaan ze er namelijk van uit dat jij weet waar het gebied om bekend staat. Tikje onhandig, maar we helpen je daar graag een handje mee. Hiernaast een overzicht van de meest voorkomende gebieden met hun 'signature druif'.
2. Rijping?
Hoe lang en op welke manier een wijn heeft gerijpt, zegt enorm veel over de smaak. De bekendste termen over rijping zijn die uit de Rioja: Crianza, Reserva, Gran Reserva. Crianza betekent dat de wijn minstens één jaar rijpt op houten vaten voordat het de fles in gaat. Bij Reserva is dat minstens één jaar op hout en twee jaar in de fles (in de kelder van de bodega) en bij Gran Reserva minstens twee jaar op hout en drie jaar in de fles. Maar pas op! Niet overal zijn dit wettelijk beschermde termen. Bij wijnen uit de nieuwe wereld betekent Reserva meestal dat de wijn (in houten vaten) heeft gerijpt. Maar daar is niks over vastgelegd in de wet. Het kan dus ook zomaar een lege marketingterm zijn.
3. Zoet of droog?
De meeste wijn die je tegenkomt is droog. Maar hoe zie je nou of een wijn toch (een beetje) zoet is? Check onderstaande schema! Dit is wel een versimpelde weergave. voor Champagne, Cava en Prosecco zijn de suikergehaltes redelijk strak vastgelegd. Voor Duitse wijn is het weer wat ingewikkelder. Een 'trocken' wijn mag bijvoorbeeld meer suiker hebben als er óók meer zuur in zit. De termen zeggen dus meer over de smaakbeleving dan de hoeveelheid suiker. Hopelijk geeft dit je een idee van zoet, zoeter, zoetst. Verder heb je nog speciale termen als Vendanges Tardives (late oogst) of Appassimento/Ripasso (indrogen van de druiven). Dit geeft ook aan dat de wijn (iets) zoeter is dan een 'gewone' droge variant. Maar hoeveel zoeter is vaak lastig te achterhalen.
Stap 2: Zoek naar specifieke herkomst
Meestal staat de herkomst van de wijn prominent op de voorkant van het etiket. En dit is belangrijk! Het kan namelijk iets zeggen over de kwaliteit van de wijn. Want hoe specifieker de herkomst wordt aangegeven, hoe zorgvuldiger er met de wijn wordt omgegaan. Meestal dan...
Een specifieke herkomst is helaas geen 100% garantie voor kwaliteit, maar het ontbreken ervan is wel een 'red flag'. Wijnmakers zijn trots op hun regio en willen dat maar wat graag op het etiket zetten. Als er alleen een land op staat is het vaak foute boel. Denk aan bulkwijn van meerdere wijngaarden die ze bij elkaar gooien. Wederom een een-twee-drietje:
1. Europese BOB's en BGA's?
In Europa zijn de regels voor herkomstaanduidingen verreweg het meest uitgebreid. Je hebt de Beschermde Oorsprongsbenaming (BOB) en de Beschermde Geografische Aanduiding (BGA).
BOB wordt ook wel AOP (Frankrijk) of DOP (Italië en Spanje) genoemd. Dit zijn hele specifieke gebieden met strenge regels. Het is geen garantie voor kwaliteit maar de wijnmaker doet hiermee wel een belofte. De wijnen voldoen aan alle regels en je weet daarmee wat je ongeveer mag verwachten.
BGA heet IGP in Frankrijk, Italië en Spanje. Dit zijn grotere gebieden met minder strenge voorschriften. Maar dat wil niet zeggen dat ze ook altijd 'minder' zijn dan BOB wijnen. Een leuk voorbeeld zijn de Super Tuscans uit Toscane.
Voorbeeld Super Tuscans In de jaren '70 besloten Italiaanse wijnmakers om een nieuwe en spannende rode wijn te maken. Ze begonnen inheemse druiven te mengen met 'klassieke' Bordeauxdruiven tot de befaamde Super Tuscans. Dit was verboden volgens de strenge Italiaanse wijnwetten. De wijnen werden daarom bestempeld als 'tafelwijn'. Uiteindelijk kregen ze vanwege hun succes toch een eigen classificatie, maar vanwege de gebruikte druiven mag het tot op de dag van vandaag geen BOB-status zijn.
2. Traditionele termen?
Wat het ingewikkeld maakt is dat veel landen vooral de traditionele indelingen gebruiken. Bij Italiaanse wijnen kom je bijvoorbeeld nog bijna altijd IGT of DOC(G) op het etiket tegen: Indicazione Geografica Typica en Denominazione di Origine Controllata (e Garantita). Deze zijn vergelijkbaar met BGA en BOB, maar bevatten iets minder regels en zijn niet universeel voor heel Europa. Ook Spanje is hier hardnekkig in. Op de kleurrijke Rueda labels pronkt nog Denominación de Origen (DO). Hieronder een handig overzicht voor al die termen.
3. Nieuwe wereld?
In de 'nieuwe wereld' (alle wijnlanden buiten Europa) gebruiken ze zo'n indeling weer niet. In sommige landen hebben ze wel iets soortgelijks om aan te tonen dat een wijn uit een bepaalde streek komt. Maar dat zegt dan vaak echt alleen iets over de locatie. Er kleven verder weinig tot geen regels aan vast. Voorbeelden zijn de American Viticultural Area (AVA) en Zuid-Afrikaanse Wine of Origin (WO).
Stap 3: Zoek hints naar kwaliteit
Een specifieke herkomst is één, maar er zijn meer hints die laten zien dat een wijnmaker écht voor kwaliteit gaat. Zoek naar de volgende 3:
1. Zelf gebotteld?
Wijnen die de maker zelf bottelt zijn vaak van hogere kwaliteit dan wijnen die door zogenoemde négociants of coöperaties gebotteld worden. Een wijnmaker heeft dan namelijk alles zelf in de hand. Hij verbouwt de druiven zelf en zal het meest begaan zijn met de kwaliteit van het eindproduct. Zoek naar termen als: Mis en Bouteille au Domaine/à la Propriété/au Château (Frankrijk), Embotellat a la Proprietat (Spanje), Imbottigliato all'origine (Italië) en Erzeugerabfüllung (Duitsland).
2. Classificaties?
Over de hele wereld deelt men wijn in naar kwaliteit. Je hebt vast weleens gehoord van Grand Cru of Premier Cru. Daarmee laten wijnmakers zien dat ze heel bijzondere wijngaarden hebben. Maar ook dit is weer ontzettend ingewikkeld en de indelingen verschillen per land en regio.
Voorbeeld Bordeaux classificatie
In de Bordeaux vind je de oudste classificatie, die stamt uit 1855! Het gaat van de 1e cru (Premier Grand Cru Classé) tot de 5e cru. In de top vind je maar 5 wijnhuizen en daar betaal je dus ook grof geld voor. Wat vooral bijzonder is: de Cru-status hoort bij een wijngaard. Een nieuwe eigenaar krijgt dus automatisch die status, ongeacht zijn of haar ervaring met wijn maken.
De 1855 Grand Cru indeling uit Bordeaux is verreweg het meest bekend, maar wist je dat je in die regio ook andere indelingen hebt? Bijvoorbeeld de Cru Artisan, Cru Bourgeois en een aparte indeling voor Saint-Émilion. In de Bourgogne hebben ze ook een Grand Cru indeling (maar dan nét andersom omdat 'grand cru' daar het hoogst is, gevolg door 'premier cru'). Behalve in Chablis of Beaujolais, want daar hebben ze weer een hele eigen indeling... Ook buiten Frankrijk zet dit door: In Duitsland zijn de termen nog niet officieel geregeld, maar gebruiken ze wel Erste Lage (Premier Cru) en Grosse Lage (Grand Cru). Iets met bomen en bos...?
Onze conclusie: Lekker laten gaan! Voor de echte wijnliefhebber of investeerder is het allemaal erg interessant, maar over het algemeen liggen wijnen met de meer exclusieve classificaties (heel ver) boven ons Wijnvaders-budget van €15 per fles ;). Als je er toch wat verder in wilt duiken, lees dan eens ons blog over Betaalbaar Bordeaux!
3. Eco-keurmerken?
Hoewel sommige van deze keurmerken vooral marketing lijken te zijn, is het een feit dat steeds meer wijnmakers kiezen voor biologische wijnbouw. Dit vraagt een bepaalde manier van werken met aandacht voor de wijngaard. Biologisch en bulkwijn gaat (gelukkig) niet vaak samen. Daarmee kunnen dit soort keurmerken dus weer een hint zijn naar een wijnmaker die gaat voor kwaliteit boven kwantiteit.
Stap 4: Wees kritisch
Last but not least, wees een beetje kritisch op alle mooie teksten en stickers die je op een wijnetiket tegenkomt. Je hoeft niet meteen argwanend langs de schappen te lopen, maar let de volgende keer bijvoorbeeld eens op de volgende 3 punten:
1. Marketingtermen?
Estate collection, cuvee special, special selection, etc. Dit zijn meestal niks meer dan marketingtermen zonder wettelijke basis. Het geeft je dus weinig houvast bij het kiezen van een wijn. Ook met de term 'reserva' moet je oppassen. Alleen in specifieke gebieden is dit een wettelijk beschermde term, zoals Rioja en Chianti. Bij wijnen uit de nieuwe wereld betekent het meestal dat de wijn (iets) ouder is of in houten vaten heeft gerijpt.
2. Oude stokken?
Veilles vignes, old vines, alte reben... mooie termen die vaak prominent op het etiket staan. Meestal zijn dit de wat specialere wijnen van een wijnhuis, maar oude stokken geven geen garantie voor kwaliteit. Er zijn überhaupt ook geen richtlijnen over wanneer stokken 'oud' zijn. Dat kan 10 jaar, 30 jaar of 80+ jaar zijn. Ook kan er wijn van jonge stokken doorheen geblend zijn. Wees dus kritisch en kijk eens of je meer informatie kan vinden, bijvoorbeeld op de website van het wijnhuis zelf.
3. Medailles?
Goud gewonnen? Dan moet de wijn bij de absolute top horen, toch? Helaas zijn medailles lang niet zo exclusief als ze doen vermoeden. Bij wijnwedstrijden vallen namelijk héél veel wijnen in de prijzen. Sterker nog, veel wijnen winnen dan ook goud. Laat je dus niet verblinden als een fles is volgehangen. Aan de andere kant geeft een bekroning van een bekende wijnwedstrijd wel een indicatie van kwaliteit. Het is misschien niet zo exclusief, maar een fles bocht wint bij zo'n wedstrijd ook echt geen medaille.
Alles op een rijtje
Zo, we hopen dat dit je wat meer houvast geeft bij je volgende wijnaankoop. Hieronder nog even de vier stappen op een rijtje, als spiekbriefje.
Bonustip: Sulfiet?
Nog één tip, want dit zie je ook altijd op het etiket staan: Sulfiet. Daar hoef je dus echt niet van te schrikken. Het is een hardnekkig fabeltje dat je er hoofdpijn van zou krijgen. Daarom zie je steeds vaker wijnen waar geen sulfiet aan wordt toegevoegd. Een wijn helemaal zonder sulfiet bestaat niet. Het zit er namelijk van nature in, dus ook natuurwijnen bevatten sulfiet. En het heeft een belangrijke functie; het beschermt wijn tegen bacteriën en oxidatie. Sulfiet zorgt er dus voor dat je je wijn langer kunt bewaren.
Als ergens meer dan 10 milligram sulfiet per liter in zit, moet het ook verplicht op het etiket staan. Dat is bij wijn meestal het geval, want het bevat zo'n 100 - 200 mg/L. Maar is dat veel? Vergelijk het eens met chips (100 mg/L), fruitsap (350 mg/L) of gedroogd fruit (2.000 mg/L). Valt dan wel mee, toch?
En krijg je toch hoofdpijn van wijn, zet er dan eens een flink glas water naast. Doet wonderen (als je het ook opdrinkt) ;)