'Ik drink alleen nog maar natuur- en biowijn, is echt zoveel chiller!" Je hoort het Marie-Claire al roepen vanaf het terrasje in De Pijp tegen haar dinnies, terwijl ze aan haar pet-nat zit. Ja, natuurwijn en biowijn is een dikke trend, vooral onder studenten binnen de Ring. Je kan het wegzetten als hype, maar dan doe je deze beweging naar natuurlijke wijnen zonder alle toegevoegde rotzooi echt tekort.
De kunst van het weglaten
Wij leggen je uit waarom biologische wijn en natuurwijn niet stoffig is, en niet een trend is die zomaar overwaait. Ze zijn echt here to stay. In dit blog nemen we je aan de hand van 6 vragen mee in de wereld van duurzame wijnen. Straks weet je alles over wijn zoals wijn ooit bedoeld was, en onthullen we een beetje het geheim achter hun unieke karakter en smaak.
Disclaimer: dit is een behoorlijke deep dive! Je leest het niet in 2 minuten weg. Maar we maken graag wat ruimte op onze website vrij om je helemaal bij te praten over dit onderwerp.
1. Hoe kun je duurzame wijn indelen?
Loop door een wijnhandel en je komt allerlei termen en stickers tegen op de fles (hulp nodig om daar wegwijs uit te worden? Lees ons 4-stappenplan). In termen van duurzaamheid, kun je wijn opdelen in 5 categorieën. Dat hebben de Franse wijnmakers voor je gedaan:
Conventioneel. Bij deze vorm mag de wijnmaker doen en toevoegen wat hij wil, zolang hij maar binnen de vastgestelde limieten blijft. Denk bijvoorbeeld aan bestrijdingsmiddelen gebruiken of chemicaliën toevoegen bij het wijn maken. Die limieten zijn vastgesteld door de Europese Unie, en sommige landen hebben daar nog aanvullingen op.
Biologisch. De eerste stap naar 'groen'. Je mag nog steeds bestrijdingsmiddelen gebruiken, maar die moeten natuurlijk zijn. Dus ook geen kunstmest bijvoorbeeld. Daarnaast mag de wijnmaker gerust nog ingrijpen in de kelder, als dat ook maar met natuurlijke middelen is.
Biodynamisch. Dit gaat heel wat verder dan biologisch. Wijnboeren gaan ervan uit dat de druif het prima zelf kan, ook als de stok ziek wordt. Je mag alleen homeopathische kruidenmengsels ter bescherming gebruiken. En de kosmos speelt een rol; oogsttijden worden aangepast aan de stand van de zon en de maan. Beetje zweverig? Misschien wel. Maar bedenk dan dat de duurste wijn ter wereld, Romanée-Conti uit de Bourgogne, ook biodynamisch is.
Natuurwijn. Hier wordt het echt interessant. Ingrijpen gebeurt niet meer of nauwelijks. En wat eigenlijk helemaal niet meer wordt gedaan, is het filteren of klaren van de wijn. Bij bovenstaande vormen mag je wijn altijd filteren, en krijg je het herkenbare (heldere) kleurtje. Bij natuurwijn doen wijnmakers dat niet meer, waardoor je dat troebele karakter krijgt. Er mag trouwens nog steeds sulfiet aan toegevoegd worden, maar dat gebeurt zo min mogelijk.
S.A.I.N.S. Staat voor Sans Aucrun Intrant Ni Sulfite ajouté. Oftewel: zonder enige toevoeging of toegevoegd sulfiet. Puur geperste druiven, meer niet. Gevolg van het niet toevoegen van sulfiet, is dat de wijn wat gevoeliger is voor licht, temperatuurwisseling en veroudering. Daarom is het bewaarpotentieel lager dan conventionele wijn. Eerder drinken dus!
In dit blog gaan we verder niet zo diep in op Biodynamische wijn en S.A.I.N.S. We hebben onze handen al vol aan de andere categorieën. :)
2. Is conventionele wijn niet duurzaam?
Nee, dat is echt te kort door de bocht. Maar de crux zit 'm in het ingrijpen van de wijnmaker. Bij conventionele wijn mag de wijnmaker dus op elk gewenst moment ingrijpen. Dat kan in de wijngaard zijn met bijvoorbeeld bestrijdingsmiddelen, maar ook in de kelder door allerlei spullen toe te voegen tijdens de vergisting. Dat zijn lang niet altijd dubieuze chemicaliën. Het kan redelijk onschuldig zijn, zoals chaptalisatie (toevoegen van suiker tijdens de vergisting) of het toevoegen van extra sulfiet. Dat zit ook van nature in de wijn, maar door extra toe te voegen maak je de wijn stabieler en kun je 'm langer bewaren.
Maar pas op: er kan wel troep in zitten! Vooral goedkope bulkwijn kan bol staan van de toevoegingen, waarvan bestrijdingsmiddelen de meest voorkomende zijn. Mocht je echt geshockt willen worden, kijk dan eens deze aflevering van De Prijsknaller. Over het gebruik van pesticiden bij bulkwijnleveranciers, en de gevolgen daarvan. Wordt je niet vrolijk van!
Wist je dat handoogst er ook voor zorgt dat wijn beter wordt? Als je machinaal oogst, neem je alles mee. De slechte druiven, blad en steeltjes. Maar ook ongedierte als insecten of muizen. Dat komt bij machinale oogst allemaal in de wijn terecht. Andere troep dan pesticiden, maar dat wil je ook niet in je wijn!
3. Wanneer is een wijn biologisch?
Terug naar biowijn. Je mag spreken over biologische wijn als het grofweg voldoet aan deze voorwaarden:
Biologische druiventeelt
Het begint allemaal in de wijngaard. Biologische wijnboeren vermijden synthetische pesticiden en
kunstmeststoffen. In plaats daarvan gebruiken ze spullen en technieken die ook in de natuur terug te vinden zijn. Denk aan koeienpoep in plaats van kunstmest. Het resultaat? Gezondere bodems en druiven die vrij zijn van chemische reststoffen.
Keurmerk
Om als biologisch te worden beschouwd, moeten wijnboeren voldoen aan strikte regelgeving en certificeringen, zoals die van de Europese Unie. Deze zorgen ervoor dat de wijn voldoet aan de hoogste normen van milieuvriendelijke wijnbouw. Kleine sidenote: niet elke biologische wijn heeft dat keurmerk. De reden is simpel: certificering en hercertificering is prijzig. Als kleine wijnboer kun je je geld maar 1x uitgeven. En dat doe je liever aan je wijn dan aan een duur logootje op je etiket. Wil je zeker weten dat je met biologische wijn te maken hebt, vraag het dan aan je wijnhandel.
Biodynamisch
De stap naar biodynamische wijn is niet heel groot. Grondlegger is Rudolf Steiner, misschien wel eens van gehoord. Hij is grondlegger van de antroposofie, en de toepassing ervan. Denk aan de vrije scholen, maar ook biodynamie. Biodynamische wijnbouw is ietsje 'zweveriger' door de homeopathische inslag en het rekening houden met de stand van zon en maan. Beide soorten zijn schoon van pesticiden en dus 'puur natuur'.
4. Wanneer is een wijn natuurwijn?
Ga je nog een stapje 'extremer', dan kom je bij natuurwijn terecht. En hier geldt echt de kunst van het weglaten. Om natuurwijn te krijgen, doe je namelijk vooral dingen niet. Daarmee is natuurwijn een van de meest pure vormen van wijn maken, en lijkt het enorm op hoe ze het vroeger deden. Er zijn 3 dingen die natuurwijnmakers niet doen:
Gist toevoegen
Gist eet de suikers tijdens de fermentatie, en poept alcohol en koolzuur uit. Easy as that. Wat veel conventionele wijnmakers doen, is gekweekte gist toevoegen. Zo houd je je wijn door jaargangen heen stabiel. Natuurwijn wordt gemaakt met alleen wilde gist, die op de druif aanwezig is. Zo ontstaat spontane fermentatie, en daarmee unieke smaakprofielen die per jaar kunnen verschillen.
Sulfiet en andere additieven toevoegen
Meteen een mythe uit de wereld helpen: elke wijn bevat sulfiet (zwaveldioxide). Het is een natuurlijk conserveringsmiddel wat in de druif zit, dus ook in je wijn. Wil je een wijn beter kunnen bewaren, en stabieler maken, dan voeg je extra sulfiet toe. Of wil je 'm wat aanzoeten (chaptaliseren), dan voeg je suiker toe. Je raadt het al; bij natuurwijn mag dit allemaal niet. Geen gist, geen suiker. Alleen gefermenteerd druivensap.
Filteren
Hieraan herken je natuurwijn meteen; ze kunnen een beetje tot heel erg troebel zijn. De wijn wordt na vergisting namelijk niet gefilterd voordat ze de fles ingaan. Dat betekent dus ook dat de wijn nog een beetje kan nagisten op de fles, wat 'm minder lang houdbaar maakt. Heeft overigens ook invloed op de smaak; ze kunnen wat meer 'funky' en gistig smaken. Echt een andere stijl dus.
Nauwelijks ingrijpen
Natuurwijnmakers grijpen zo min mogelijk in. Zowel in de wijngaard als in de -kelder. Ze laten de natuur haar gang gaan en vertrouwen op wilde gisten voor fermentatie. Het resultaat is een wijn die de eigenheid van de druivensoort en terroir weerspiegelt, zonder kunstmatige ingrepen.
Certificering
Daar is 'ie weer, het labeltje! Voor natuurwijn is er geen officiële certificering, maar het staat wel vermeld op het etiket. Denk aan de term 'Vin Nature', of afgekort als VN. Ook kun je de term AVN tegenkomen; Association des Vins Natures. Ook hier geldt weer: het is duur om zo'n label te voeren, dus niet elke natuurwijn heeft het op de fles staan.
S.A.I.N.S.
Van natuurwijn is de stap naar S.A.I.N.S. ook weer klein. Heel plat gezegd: voeg je écht helemaal niks toe, dan heb je S.A.I.N.S. wijn. Die vind je ook bijna niet in de schappen.
5. Proef je verschil tussen conventionele wijn en biologische- of natuurwijn?
Kunnen we heel kort over zijn; absoluut! De smaak is wel degelijk anders. Wij horen geregeld dat mensen natuurwijn echt niet lekker vinden. Vaak is het niet filteren de oorzaak. Heel eerlijk; of een wijnboer nou wel of geen pesticiden in zijn wijngaard gebruikt, kun je achteraf niet proeven in de wijn. Wel of de wijn gefilterd is. Dat doet namelijk enorm veel met de smaak. Je filtert ook gewoon wat smaak weg. Natuurwijnen zijn meer 'funky' en vaak wat droger, doordat een deel van de most nog in de wijn zit. Daarnaast kunnen de natuurwijnen wat zuurder zijn, omdat er geen suikers worden toegevoegd, wat in conventionele wijn wel vaak gebeurt. Je leert andere smaken ontdekken, die er bij conventionele wijn vaak uitgehaald zijn
Dat maakt het ook lastig om conventionele wijn en natuurwijn te vergelijken met elkaar. Het is zó anders, dat je het echt over een andere stijl hebt. Het is daarom de moeite waard om beide stijlen naast elkaar te proeven, liefst van 1 wijnmaker. Zo leer je echt de karakteristieken kennen.
6. Hoe vind je de beste biologische wijn en natuurwijn?
Nu je weet hoe het zit met biologische en natuurwijnen, hoe kun je ze vinden en ervan genieten? Hier zijn enkele tips:
Zoek naar certificeringen
Biologische wijnen moeten voldoen aan strikte regelgeving om te worden gecertificeerd. Zoek naar biologische certificeringen op het etiket om er zeker van te zijn dat je een echte biologische wijn koopt. Maar laat je hier niet volledig door leiden, ook zonder certificering kan een wijn biologisch zijn.
Vertrouw op wijnwinkels met expertise
Wijnwinkels met een specialisatie in biologische en natuurlijke wijnen hebben vaak een zorgvuldig geselecteerde collectie. Vraag om advies om wijnen te vinden die aan jouw smaakvoorkeuren voldoen. Denk aan Vleck wijnen, die zo vriendelijk waren om ons wat mooie exemplaren op te sturen!
Experimenteer en geniet
Het leukste deel van het ontdekken van biologische en natuurwijnen is het proeven ervan. Experimenteer met verschillende druivensoorten en wijnmakers om te ontdekken wat jij het meest waardeert.
Van de zomer waren wij bij Domaine Martin Jund in Colmar. Daar deden wij een proeverij met telkens wijn van dezelfde druif. Het ene glas biologisch, het andere natuurwijn. Riesling, Pinot blanc, Pinot gris, Muscat en Gewürztraminer. Waanzinnig interessant! Onze conclusie was: het is echt een kwestie van smaak. Alles is van hoge kwaliteit, maar het moet naar je smaak zijn. En zo gebeurde het dat wij van Martin Jund meer natuurwijn dan biologische wijn meenamen. Met als hoogtepunt de Gewürztraminer, met een heel bijzondere smaak van specerijen. Totaal anders dan je gewend bent van Gewürztraminer, terwijl 'gewürz' wel letterlijk 'kruidig' betekent! Is dit dan de échte smaak van de druif?
Verder lezen?
Natuurwijn en biologische wijn is een vrij nieuw verhaal. Het is een trend van de laatste jaren, die nog lang niet over is. Risico is dat er op internet ook veel onwaarheden zijn te vinden. Daar houden we niet van! Alle info die je net hebt gelezen, is samen met Vleck wijnen opgesteld. Zo weet je zeker dat de informatie klopt.
Wil je nog dieper in de materie duiken, dan is er ook genoeg leesvoer te vinden. Wij tippen je graag het boek Natural Wine van Isabelle Legeron. Het is een duidelijk verhaal over organische en biodynamische wijnbouw, geschreven door een natuurwijn autoriteit! Klik op de cover voor meer informatie.
Onze tips
Uiteraard willen we je graag advies geven over wat nu goede biologische wijn is. Vleck wijnen is gespecialiseerd in natuurwijn en biologische wijn. Zij hebben ons 4 flessen gestuurd om te laten zien hoe mooi en goed biologische wijn kan zijn. Die reviews komen hieronder!